Vì sao có Tết ?

Tết là cử hành những nghi thức để đánh dấu sự chuyển sang một chu kỳ thời tiết mới. Theo một số học giả, tên gọi “Tết” là sự biến âm của chữ “tiết”, một gốc chữ Hán có nghĩa là một đoạn (hay giai đoạn) của thời gian chia ra theo sự vận động chu kỳ của khí trời trong một năm.

Tết thường gắn với một số tiết khí hậu nhất định… Trong dịp Tết, mọi người thường nghĩ về tổ chức sinh hoạt cộng đồng, tiến hành các nghi lễ theo phong tục, tập quán của dân tộc hoặc của từng vùng, từng địa phương.

Tết Nguyên Đán

Tết Nguyên đán là tiết lễ đầu tiên của năm bắt đầu từ lúc giao thừa. Nguyên là bắt đầu. Đán là buổi sớm. Tết Nguyên đán tức là Tết mở đầu một năm mới với tất cả mọi cảnh vật đều mới mở đón xuân sang. Người Việt Nam ta quen gọi là Tết. Tết Nguyên đán là Tết cổ truyền đã hình thành từ rất lâu đời.

Người Việt Nam xưa đã sống chủ yếu bằng nghề nông, gắn bó với ruộng đồng, hòa nhập với trời đất thành một chỉnh thể hài hòa. Vì vậy, Tết đến là dịp để mọi người nghỉ ngơi, vui hưởng thú xuân. Nhà nhà tưng bừng đón Tết, người người nô nức đón Tết. Vào những ngày này, người dân Việt Nam dành cho nhau những lời chúc tụng đẹp đẽ nhất, tốt lành nhất: Người làm nghề nông thì được chúc “Mưa thuận gió hòa, mùa màng bội thu”; các nho sinh thì được chúc “thi cử đỗ đạt, hiển vinh”; các cụ già thì được chúc “sống lâu trăm tuổi”; các cặp vợ chồng thì được chúc “đầm ấm hạnh phúc”… Và điều quan trọng nhất đối với tất cả mọi người là được sức khỏe, mọi sự tốt đẹp, yên lành.




Lối ứng xử với gia đình, với cộng đồng, với xã hộ của người Việt Nam luôn thể hiện đầy đủ “đạo lý uống nước nhớ nguồn”. Và điều đó càng được khẳng định rõ nét trong dịp Tết Nguyên đán. Đây là một lối sống đẹp đẽ, tràn đầy tình cảm, tình thân ái được truyền lại từ ngàn đời nay.

Thời xưa, nhân dân ta lo sửa soạn Tết từ rất sớm, có khi từ vài tháng trước. Họ chuẩn bị kỹ càng từ nguồn thực phẩm ăn Tết cho đến những thứ nhỏ bé nhất để phục vụ ngày Tết như: nuôi lợn, chẻ lạt buộc giò, lá gói bánh chưng… Những người làm nghề trồng cây cảnh, phải lo xén tỉa để bán cho kịp Tết. Vào những ngày áp Tết, các gia đình thường lo dọn dẹp, trang hoàng, quét vôi lại nhà cửa để đón Tết. Người ta đặc biệt chú trọng khai quang, tẩy uế nơi thờ cúng tổ tiên sao cho thật sạch sẽ, vì cho rằng ngày Tết, tổ tiên sẽ về ngự trên bàn thờ để vui Tết cùng con cháu. Ở một số vùng quê, nhiều nhà còn thay cả mấy ông đầu rau mới nặn bằng đất sét.

Tết Nguyên đán là Tết lớn nhất ở Việt Nam nên dân gian còn gọi là “Tết Cả” được mở đầu vào giờ Tí (12 giờ đêm), tức là đêm giao thừa, giữa năm cũ và năm mới. Tết Nguyên đán là Tết của từng gia đình, ở nông thôn cũng là Tết của làng xóm.

Theo quan niệm cổ truyền, Tết là dịp gặp gỡ quan trọng nhất của các gia thần gia tiên và người trong nhà với nhau. Gia thần gồm 3 vị: Tiên sư hay nghệ sư (tổ nghề), Thổ công và Táo công. Táo công lên chầu trời vào ngày 23 tháng Chạp rồi cũng về sum vầy cùng các gia thần vào tối 30 Tết, người ta thường đi thăm mộ người thân, thắp hương mời ông bà về ăn Tết cùng con cháu. Ở nhiều nhà còn để hai cây mía hai bên bàn thờ gia tiên để ông bà có gậy chống đi về ăn Tết cùng con cháu và được gọi là “gậy ông vải”. Tết Nguyên đán cũng là dịp đoàn tụ những người thân xa gia đình, xa quê hương.


Ngày xưa, hương vị đặc trưng của ngày Tết là: “Thịt mỡ, dưa hành câu đối đỏ/Cây nêu, tràng pháo bánh trưng xanh”. Tết Nguyên đán, Tết của truyền thống dân tộc, có nhiều phong tục, tập quán mang nhiều nét văn hóa độc đáo của dân tộc và có một ý nghĩa nhân bản sâu xa, chúng ta hãy cùng nhau tìm hiểu.

Tết Táo Quân

Là lễ tiễn ông Táo lên chầu trời vào ngày 23 tháng Chạp âm lịch hàng năm. Theo truyền thuyết có 2 vợ chồng nghèo bỏ nhau. Sau người vợ lấy được chồng giàu sang, còn người chồng bị mù lòa và đi ăn xin, tình cờ lạc đến nhà vợ cũ. Vợ cũ đã đem cơm gạo, tiền bạc cho. Người chồng mới sinh nghi ngờ. Người vợ uất ức quá đâm đầu vào bếp lửa chết. Chồng cũ chết theo. Chồng mới cũng nhảy vào lửa chết cùng.

Thượng đế cho cả 3 người làm “vua bếp”, ngày 23 tháng Chạp âm lịch hàng năm, đều sắm mâm cỗ “ông đầu rau”, mới để thay “ông đầu rau” cũ. Với nhiều tên gọi khác nhau: ông Đầu Rau, vua Bếp, Thần Bếp, ông Núi Bếp, Táo Quân… nhưng tựu trung đều là chỉ ông Táo. Ông Táo là người biết rõ mọi chuyện hay dở trong nhà và có nhiệm vụ đến ngày 23 tháng Chạp âm lịch hàng năm cưỡi cá chép lên chầu trời, tâu với Ngọc Hoàng mọi việc xấu, tốt trong nhà của gia chủ và cầu xin Ngọc Hoàng cho gia chủ được mọi sự tốt lành trong năm mới.

Thường vào ngày Tết Táo quân, người ta mua 2 mũ ông và 1 mũ bà cùng giày, hài bằng giấy (đồ mã) và cá chép để cúng ông Táo. Sau khi cúng xong mũ áo, giầy hài được đốt đi, còn cá được thả xuống hồ, xuống sông.

Thiết nghĩ, đây cũng là điều tốt, khuyên răn mọi người nên sống tốt, làm điều thiện, vì trong nhà luôn có Táo quân giám sát và những điều tốt xấu trong nhà đều phải được báo cáo Ngọc Hoàng vào dịp 23 tháng Chạp âm lịch hàng năm.



Vietbao (Theo: Khoa học & Đời sống)

XEM : TRANG CHỦ>>TIN VIỆT NAM>>TIN ASIA & TRUNG ĐÔNG>>TIN EU>>ĐÔNG ÂU>>TIN US & CAN>>ÚC CHÂU>>MỤC TÂM SỰ 4 fương