Thời sinh viên "bánh mỳ, nước trà" của Marie Curie

“Mẹ đã tự ép mình vào lối sống khổ hạnh, một lối sống không có chỗ cho sự yếu đuối” – con gái của Marie sau này đã nói về cuộc sống thời sinh viên của mẹ mình như vậy.

“Khi tôi bước vào, Pierre Curie đang đứng bên khuôn cửa mở ra ban công. Trông anh trẻ hơn nhiều so với tuổi 35. Tôi rất ấn tượng trước sự biểu cảm trong đôi mắt sáng của anh và vẻ cô đơn toát ra từ thân hình cao lớn ở anh. Cách nói hơi chậm rãi và trầm mặc, dáng vẻ giản dị, nụ cười vừa nghiêm nghị lại vừa trẻ thơ của anh gợi nên một sự tin cậy. Cuộc trò chuyện giữa chúng tôi bắt đầu ngay sau đó và chẳng mấy chốc đã trở nên thân mật. Chủ đề của chúng tôi là các vấn đề khoa học, và tôi thật sự thú vị khi được nghe các ý kiến của anh…”.

Marie Curie đã kể như vậy về cuộc gặp gỡ đầu tiên của mình với người sau này trở thành chồng bà.

Suy nhược vì… thiếu ăn!

Nhưng vào thời điểm đó, tức là vào đầu năm 1894, Marie chưa nghĩ gì đến chuyện yêu đương. Cô sinh viên nghèo này ý thức rất rõ về hoàn cảnh của mình. Chưa kể, là một ngoại kiều cô còn phải bằng mọi cách phấn đấu có học bổng nếu muốn được tiếp tục học ở Sorbonne - trường đại học danh tiếng của Paris vốn rất coi trọng nhân tài.

Mỗi tháng người cha từ Varsava (Ba Lan) chỉ có thể gửi cho cô vỏn vẹn 40 rúp và với số tiền ấy cô phải chật vật lắm mới đủ sống. 40 rúp… có nghĩa là cô chỉ có ba franc mỗi ngày và cô phải trang trải cho việc thuê phòng (loại không có lò sưởi), mua đồ ăn, đóng học phí, sắm sách vở, áo quần …


Marie ăn uống kham khổ đến mức thiếu máu và hay bị ngất. Có lần tận mắt chứng kiến cảnh Marie ngất xỉu, một cô bạn đã gọi cho anh rể của Marie là Casimir. Tuy chỉ là một bác sĩ tập sự nhưng Casimir chẳng khó khăn gì trong việc chẩn đoán bệnh tình của cô em vợ: Marie bị suy nhược vì… thiếu ăn!

Sau đó, vợ chồng Casimir đã đưa Marie về nhà họ, ép cô ăn uống, nghỉ ngơi. Nhưng chỉ vài ngày sau, Marie lại mượn cớ là còn rất nhiều việc phải giải quyết để trở về phòng trọ riêng và tiếp tục sống chung với hai món thân thuộc: bánh mì và nước trà!

Marie hoàn toàn có thể nương nhờ vào hai vợ chồng người chị gái vốn rất thương quý cô, nhưng cô lại quá tự trọng và độc lập để có thể nghe theo đề nghị của họ.

Brona, chị gái của Marie, luôn biết rằng mình đã chịu ơn em gái rất nhiều. Để cô có thể đến Paris theo học tại trường y, suốt 4 năm trời Marie đã hy sinh mọi hoài bão của mình và đi làm gia sư để có thể gửi cho chị 400-500 rúp tiền ăn học mỗi năm. Bởi vậy Brona rất mong muốn được bù đắp cho em gái mỗi khi có thể. Tuy nhiên, có những điều mà Brona sẽ chẳng bao giờ bù đắp nổi…

Mối tình đầu, sự nhẫn nhịn và tương lai mờ mịt

Năm 19 tuổi, khi đang làm gia sư, Marie đã có một mối tình đầu thơ mộng với chàng trai con chủ nhà. Tuy nhiên, mối tình ấy đã cho cô gái trẻ thấy rằng sự bất bình đẳng xã hội có thể tồn tại thậm chí ngay giữa những người nghĩ rằng họ không thể sống thiếu nhau, và rằng nếu con trai ông chủ có yêu cô gia sư đến mất trí thì cũng không có nghĩa là sự việc sẽ kết thúc bằng một đám cưới như trong truyện cổ tích. Điều này đã được người ta giảng giải khá… đanh thép với Marie, cô gia sư dù sao đi nữa cũng không muốn bỏ việc vì biết rằng chị gái mình đang rất cần đến khoản tiền mà mình kiếm được.


Cũng cần phải nói thêm rằng những người đồng bào của Marie lúc đó nói chung đều phải học cách phục tùng: tổ quốc họ đang bị người Nga chiếm đóng và bất kỳ sự phản kháng nào cũng có thể bị đàn áp tàn khốc. Và Marie cũng được tôi luyện tốt để nhẫn nhịn. Hơn nữa, với bản tính nhu nhược, người thanh niên kia dù yêu Marie say đắm cũng không dám làm trái ý mẹ cha.

Cuối cùng, đành lòng với thân phận của mình, Marie ẩn nhẫn quay về với công việc mà cô từng làm trước đây: dạy tiếng mẹ đẻ cho các em nhỏ Ba Lan (vốn chỉ được phép học tiếng Nga ở trường học). Marie cố chuyên tâm vào công việc để không nghĩ đến tương lai mờ mịt.

Sau khi lấy chồng chị gái Marie là Brona viết thư cho em gái: “Bây giờ đã đến lúc em cần lo cho mình, em gái của chị. Nếu năm nay em có thể thu xếp có vài trăm rúp thì sang năm em có thể đến Paris để đăng ký vào học tại Sorbonne… Chị cam đoan là hai năm sau em sẽ có học bổng…”

Những dòng chữ của Brona nhảy múa trước mắt Marie… Cô còn phải cân nhắc nhiều điều. Cả chuyện tiền nong, cả việc người bố cần được chăm sóc, cả chuyện mối tình đầu dang dở… Và đây là hồi âm của Marie cho Brona ngày 12/3/1890:

“Em đã chán ngấy việc kể mãi với chị về Helen (chị gái Marie - ND), về Jozef (anh trai Marie - ND), về bố, về một tương lai chẳng có cơ sở nào của em. Lòng em nặng trĩu. Em rất buồn khi thấy mình cứ trút lên chị tất cả những điều đó và đầu độc hạnh phúc của chị… Chị là người duy nhất trong gia đình mình có được sự may mắn…”

Trong hồi ký của mình, cha Marie cũng viết rằng vì quá phiền muộn mà Marie đâm ra hay ốm đau. Và tuy không nói ra nhưng ông đã tỏ ra hài lòng khi có Marie ở lại quê hương, bên cạnh ông.

Thêm một năm nữa trôi qua với Marie ở Varsava. Nhưng chính trong thời gian này cô đã tìm được sự ấm áp bên những người bạn cũ sau những tháng năm ly tán. Cũng ở giai đoạn này đã có một “khởi đầu nan” rất có ý nghĩa với Marie trong sự nghiệp tương lai: lần đầu tiên cô được tiếp cận với phòng thí nghiệm!

Đó là các phòng thí nghiệm của một “đại học dã chiến” (núp dưới cái tên “Bảo tàng Công Nông Nghiệp” để che mắt nhà cầm quyền Nga vốn hiểu rất rõ sức mạnh của tri thức) mà anh họ Marie và một nhóm trí thức Ba Lan lập ra nhằm truyền dạy kiến thức cho đồng bảo mình.

Marie, cô gái luôn khát khao tri thức, lập tức ghi danh vào các khóa học tại “Bảo tàng”. Marie đã thành công ngay trong những thí nghiệm đầu tay và càng lúc càng say mê với khoa học. Ngoài công việc, học hành, Marie còn lo tổ chức đám cưới cho anh trai, thu xếp công việc cho chị gái…, nên cô chẳng có thời gian để mơ mộng nhiều. Tuy vậy, khi con trai người chủ cũ trở về nghỉ hè, hy vọng mong manh lại trỗi dậy và cô đã đến chỗ hẹn để gặp người yêu. Nhưng rốt cục chính Marie đành quyết định phải kết thúc mọi chuyện tại đó. Bởi vì, vẫn như trước, chàng trai mãi chần chừ vì “chưa nghĩ ra cách để làm rõ quan hệ của chúng ta”! Khi ấy, Marie cảm thấy cuộc đời mình thật vô nghĩa. Đã 24 tuổi nhưng cả trong tình yêu lẫn sự nghiệp cô vẫn hoàn tay trắng! Marie đã tốt nghiệp trung học từ 8 năm trước, và cô có cảm giác mọi kiến thức của mình đang dần rơi rụng hết. Lá thư cô gửi đến Paris cho chị gái ngày 23/9/1891 như một lời kêu cứu: “Chị, hãy quyết định xem chị thực sự có thể thu xếp cho em ở đấy không… Vì rằng hiện giờ em đã có thể ra đi…” Hành trình tằn tiện tới ... tri thức Cuối cùng thì Marie cũng lên đường bằng một hành trình tằn tiện nhất có thể: vé hạng ba trên toa tàu “với những chiếc ghế đẩu bổ sung xen giữa các băng ghế”. Khoản tiền Marie dành dụm được từ thù lao làm gia sư cộng với vài đồng rúp người bố cho thêm quả thật không cho phép cô xa xỉ. Nhưng chuyến đi hạng ba kéo dài ba ngày liền không làm chùn bước Marie. Vì đích đến của cô là Paris!

Tại đây, vào năm 1890, Marie đã làm những thí nghiệm đầu tiên

Sorbonne, trường đại học mà Marie hằng khát khao, cũng đã hiện ra trước mắt cô. Khi ấy ngôi trường này đang xây lại nên sinh viên buộc phải liên tục di chuyển từ giảng đường này sang giảng đường khác tùy theo tiến độ công trình. Tuy vậy, Marie vẫn học tập với một niềm đam mê và tinh thần kiên cường đáng ngưỡng mộ.

Tối tối Marie lại trở về căn hộ tuy nhỏ bé, giản dị nhưng ấm cúng của vợ chồng người chị gái. Ở nơi đó mọi người cười nói, hát hò. Ở nơi đó quây quần bên ấm trà nóng hổi và món bánh nướng thơm phức là những người đồng hương Ba Lan… Chị gái Marie quả là một bà chủ nhà tuyệt vời và một đầu bếp xuất sắc dù chị cũng rất bận rộn với các cuộc thăm khám bệnh nhân. Marie cảm thấy hơi áy này vì mình không có thời gian đỡ đần chị gái việc nhà. Vả lại cô cũng không giỏi giang lắm về các khoản nội trợ, thậm chí cô còn chẳng biết nấu nướng.

Mặc dù rất được chị gái, anh rể và bạn bè đồng hương thương mến, nhưng chẳng bao lâu Marie bắt đầu cảm thấy khổ sở vì không thể tách khỏi mọi người để có thể làm việc trong yên tĩnh: có quá nhiều âm thanh ồn ã, liên tục có ai đó đến, ai đó đi, bệnh nhân của Brona và Casimir thậm chí có thể gọi cửa vào lúc nửa đêm. Còn những người bạn thì luôn ca hát hoặc chơi dương cầm để vơi đi nỗi nhớ quê hương.

Cuối cùng, viện cớ rằng đường đến trường xa xôi, đi lại tốn kém, Marie đã thuê một căn phòng ở gần Sorbonne để có thể học hành trong yên tĩnh.

3 năm học với 2 bằng cử nhân xuất sắc!

Rồi cũng trôi qua những tháng ngày gian nan nhất, khi mà Marie thậm chí còn chẳng đoái hoài đến thức ăn (dù là những mẩu bánh mì sinh tử!) chỉ vì tiếc tiền và tiếc cả thời gian để… ăn.

“Bà đã tự ép mình vào một lối sống khổ hạnh, lối sống ấy không có chỗ cho sự yếu đuối” – con gái của Marie sau này dựa theo những lời kể của mẹ mình đã nói về cuộc sống của Marie thời kỳ ấy như vậy.


Ý chí, lòng kiên trì của cô sinh viên viên nghèo cuối cùng cũng được đền đáp: 2 năm sau (1893) Marie đỗ Thủ khoa cử nhân vật lý; năm tiếp theo (1894) đỗ Á khoa cử nhân toán (cũng tại Sorbonne).

Từ tháng 9/1893, Marie cũng nhận được học bổng dành cho sinh viên Ba lan xuất sắc nhất. Với 600 rúp học bổng này, Marie nhẩm tính ngay rằng cô có thể tồn tại 15 tháng nữa, nghĩa là vẫn ở mức 40 rúp/tháng như cô đã xoay xở bấy lâu nay!

23 năm sau ngày Marie Curie nhận giải thưởng Nobel lần thứ hai, bà từ giã cõi đời. Ghi nhận những cống hiến to lớn của bà, người ta đã đặt di hài bà trong tòa lăng mộ nổi tiếng ở Paris bên cạnh di hài của chồng bà và các bậc vĩ nhân khác như Victor Hugo, Jean Jaurès…

Marie Cuire (1867-1934) là nhà vật lý, hóa học người Pháp gốc Ba Lan. Bà là người phụ nữ duy nhất đã hai lần đoạt giải Nobel ở hai lĩnh vực khác nhau (Vật lý năm 1903 và Hóa học năm 1911). Marie Cuire cùng chồng là Pierre Curie nghiên cứu về các chất phóng xạ và đã cùng ông phát hiện ra hai nguyên tố: Radium và Polonium. Bà cũng là người lập nên Viện Curia ở Paris và Varsava.

Phan Minh Ngọc (Tổng hợp từ báo Nga)


XEM :
Danh nhân của Nhân loại>>Blog - Blog đến Blog>> Truyện online>>Hài hước, tiếu lâm>>trở lại Trang chủ Diễn đàn